دعاوی بیمه
دعاوی بیمه
بیمه در نگاه قانون عبارت است از قراردادی که به موجب آن یک طرف (بیمه گر) تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر (بیمه گذار) در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارات وارده بر او را جبران نماید یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه گر(شرکت های بیمه) طرف دیگر را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه گویند.
در اصطلاح بیمه مدیریت ریسک می باشد به این نحو که شخص بیمه گذار ریسک خطرات را به بیمه گر منتقل می نماید. خطرات مورد بیمه باید دارای شرایط ذیل باشد :
۱- محتمل الوقوع باشد
۲- خارج از اراده بیمه گذار باشد.
اصطلاحات بیمه
تعريف بيمه
ماده يك قانون بيمه مصوب سال ۱۳۱۶ عقد بيمه را اين چنين تعريف مي‌نماید : «بيمه عقدي است كه به موجب آن يك طرف تعهد مي‌كند در ازاء پرداخت وجه يا وجوهي، از طرف ديگر در صورت وقوع يا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده و يا وجه معينی بپردازد. متعهد را (بيمه‌گر)، طرف تعهد را (بيمه‌گذار)، وجهي را كه بيمه‌گذار به بيمه‌گر مي‌پردازد، (حق بيمه) و آنچه را كه بيمه ميشود، (موضوع بيمه) می‌نامند».
عناصر و اركان اصلي تشكيل دهنده يك قرارداد بيمه، يعني خطر، حق بيمه و خسارت در این تعرف مشخص شده است. در اين تعريف، رابطه حقوقي بين بيمه‌گر و بيمه‌گذار به وجود مي‌آيد و بيمه‌گر تعهداتي را قبول مي‌كند كه تحت شرايط معيني و در صورت بروز حادثه‌اي كه در تعهد او است، زیان ناشی از آن را جبران نماید.
1- قرارداد بيمه يا بيمه‌نامه
تعريف بيمه‌نامه ماده ۲ قانون بيمه مي‌گويد: «عقد بيمه و شرايط آن بايد به موجب سند كتبي باشد و سند مزبور موسوم به بيمه‌نامه خواهد بود». بيمه‌نامه به منزله سندي دال بر رضايت طرفين به انعقاد قرار داد بوده كه با توجه به پيشنهاد بيمه‌گذار و موافقت بيمه‌گر تنظيم و پس از امضاء در اختيار بيمه‌گذار قرار مي‌گيرد. در بيمه‌نامه بايد مشخصات كامل عوامل و ارکانی که قرارداد بر اساس آن منعقد مي‌گردد به وضوح قيد شود تا از بروز اختلافات و مشكلات بعدي در روابط بيمه‌گر و بيمه‌گذار جلوگيري گردد.
2- عقد بيمه
عقد عبارتست از اينكه يك يا چند نفر در مقابل يك يا چند نفر ديگر تعهد بر امري نمايند و مورد قبول آنها باشد. در عقد بيمه رابطه حقوقي كه بين بيمه‌گذار و بيمه‌گر به وجود مي‌آيد منشأ تعهد است. متعهد كه بيمه‌گر است تعهد مي‌كند كه تحت شرايط معيني در صورت بروز حادثه كه به تعهد بيمه‌گر تحقق مي‌بخشد از بيمه شده رفع زيان كند.
جز بيمه عمر، اصولاً بيمه عقدي است لازم، عقد لازم آنست كه هيچ يك از طرفين معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد مشخص.
3- بیمه گر کیست؟
بیمه گر شخص حقوقی است که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه گذار ، جبران خسارت و یا پرداخت وجه معینی را در صورت وقوع حادثه به عهده می گیرد.
4- بيمه‌گذار کیست؟
بيمه‌گذار شخص حقيقي يا حقوقي است كه طرف تعهد بيمه‌گر است و شخصي است كه با پرداخت حق بيمه جان، مال و مسئوليت خود و يا ديگري را براي مدت مشخص و معيني تحت پوشش بيمه قرار مي‌دهد.
ماده ۵ قانون بيمه مقرر مي‌دارد: بيمه‌گذار ممكن است اصيل باشد يا به يكي از عناوين قانوني نمايندگي صاحب مال يا شخص ذينفع را داشته يا مسئوليت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد.
5- مورد بيمه چیست؟
مورد بيمه مي‌تواند شخص، شيء، يا مسئوليت باشد. چنانچه مورد بيمه شخص باشد بيمه‌گر در مقابل فوت، حيات، بيماري، از كارافتادگي و نقص عضو بيمه شده متعهد خواهد بود. اين نوع بيمه را بيمه اشخاص مي‌نامند. در صورتي كه مورد بيمه شيء باشد بيمه‌گر در مقابل خسارات وارد به آن شيء متعهد خواهد بود مثل آتش‌سوزي اموال منقول و غيرمنقول، بيمه حمل و نقل كالا، هواپيما و كشتي، بيمه اتومبيل، بيمه مرگ و مير حيوانات. اين نوع بيمه را بيمه اشياء مي‌نامند. مورد بيمه ممكن است شخص و يا شيء نباشد بلكه مسئوليت بيمه‌گذار در مقابل ديگري باشد كه در اين صورت بيمه‌گر متعهد است چنانچه در نتيجه حادثه‌اي كه بيمه‌گذار مسئول آن باشد به ديگري خسارت وارد شود خسارت آن شخص را جبران نمايد مانند بيمه مسئوليت اتومبيل، بيمه مسئوليت كارفرما در مقابل كارگران، بيمه مسئوليت حرفه‌اي پزشكان و داروسازان، بيمه مسئوليت مالك در مقابل مستأجر. اين نوع بيمه را بيمه مسئوليت مي‌نامند.
6- مبلغ بيمه شده
مبلغ بيمه شده (در بيمه اموال) ارزش واقعي شي مورد بيمه بوده يا مبلغي است كه بيمه‌گر تعهد مي‌كند در صورت وقوع حادثه تا آن ميزان به بيمه‌گذار يا ذينفع قرارداد بيمه خسارت بپردازد. در بيمه اموال مبلغ بيمه شده بايد معادل ارزش مال بوده و در صورتي كه مبلغ بيمه كمتر از مبلغ واقعي باشد خسارت به نسبت مبلغ بيمه به مبلغ واقعي پرداخت خواهد شد. در بيمه اشخاص از آنجا كه جان انسان قابل تبديل به پول نيست هر مبلغي را كه بيمه‌گذار تعيين نمايد در صورتي كه مورد موافقت بيمه‌گر قرار گيرد در صورت وقوع خطر مرود تعهد، بيمه‌گر ملزم به پرداخت آن به ذينفع يا بيمه شده خواهد بود.
7- حق بيمه
حق بيمه وجهي است كه بيمه‌گذار به بيمه‌گر مي‌پردازد تا در مقابل، بيمه‌گر در صورت وقوع حادثه و ايجاد خسارت زيان وارده را جبران كند و يا مبلغي به بيمه‌گذار و يا ذينفع از قرارداد يا اشخاص ثالث بپردازد حق بيمه را بهاي خطر مي‌نامند و مبلغ آن بستگي به شدت و ضعف احتمال وقوع دارد.
8- خسارت يا غرامت
خسارت عبارتست از زيان وارده به مورد بيمه كه در نتيجه وقوع حادثه ايجاد ميشود و جبران آن در تعهد بيمه‌گر ميباشد در بعضي موارد تعهد بيمه‌گر ممكن است بدون وقوع حادثه نيز تحقق پيدا كند مانند پرداخت سرمايه بيمه در انتهاي مدت در صورت حيات بيمه شده (در بيمه عمر و پس‌انداز) و يا برقراري مستمري بازنشستگي و نظاير آن.
9- مدت بيمه
مدت بيمه فاصله زماني بين ابتدا و انتهاي تعهد بيمه‌گر است كه در طول اين زمان بيمه‌گر متعهد جبران خسارتهاي مورد تعهد ميباشد مدت بيمه در بيمه‌هاي اموال معمولاً يكسال‌است.
10- فرانشيز
به مبلغي از خسارت گفته ميشود كه به عهده بيمه‌گذار بوده و بيمه‌گر نسبت به آن تعهدي ندارد.
منظور از فرانشیز آن قسمتي از خسارت است كه بيمه گر پرداخت نميكند و به عهده بيمه گذار باقي ميماند.در عمل منظور از اين كلمه در رابطه بين بیمه گر و بیمه گذار ميزاني از خسارت است كه بهرحال به عهده بیمه گذار ميباشد. مثلاً اگر در يك بيمه نامه رقم تعيين شده براي فرانشيز صدهزار ريال باشد اين مبلغ از خسارت قابل پرداخت كسر خواهد شد. اگر خسارت سيصد هزار ريال باشد بیمه گر دويست هزار پرداخت خواهد كرد و اگر خسارت صدهزار ريال و يا كمتر باشد پرداختي صورت نخواهد گرفت.
در بیمه ها فرانشیز به صورت های مختلفی می باشد:
انواع فرانشيز به شرح زير است:
۱- در بسياري موارد فرانشيز رقمي معين و ثابتي است كه از خسارت كسر ميشود.
۲- در بعضي موارد فرانشيز درصدي از مبلغ بيمه است و هر قدر مبلغ بيمه بيشتر باشد فرانشيز به همان نسبت بالاتر خواهد بود.
۳- در مواردي ديگر خسارت درصدي ثابت از خسارت است. به عبارت ديگر بیمه گذار براساس درصدي معين كه معمولاً كوچك است با بیمه گر در تحم خسارت سهيم ميشود.